Today's Article: Mr. Skeffington: 'moral perfectionism' in a 'melodrama of remarriage', Part 1

Let's do something else for a change. It's been a while since I posted one of my old academic papers here, and since this blog is also intended to serve as an archive of my writings, it's about time I continued adding to the Article Archives. Here's an unusual article, which was written for a curse in college called Film Ethics. It wasn't at all what I thought it would be about, dealing with moral matters in Hollywood melodramas of the Fourties, the so-called 'weepies', according to the book Cities of Words: pedagogical letters on a register of the moral life by philosopher Stanley Cavell. I found it a rather tedious subject, but delivered by an engaging and enthusiastic teacher in a delightful cinephile atmosphere with fellow students who also knew diddly-squat about the subject. And I think I managed to write a coherent paper on my chosen movie, Mr. Skeffington. It helps if you have seen the film or are familiar with Cavells writings in any way, otherwise this will most likely be gibberish to you. Especially if you don't read Dutch.

In dit paper zal de film Mr. Skeffington (USA: Vincent Sherman, 1944) geanalyseerd worden aan de hand van 'moral perfectionism' zoals Stanley Cavell het bespreekt in Cities of Words. Er zal aangetoond worden dat deze film, een tijdgenoot van de films die Cavell in zijn boek analyseert, kwaliteiten heeft van zowel de 'comedy of remarriage' als het 'melodrama of the unknown woman' de twee genres die Cavell in zijn werk bespreekt in verband met 'moral perfectionism'. Dit is de reden dat ik gekozen heb deze film in dit paper te analyseren: beide genres zijn terug te vinden in Mr. Skeffington en de film bevat 'moral perfectionism' zoals hij het beschrijft, maar door deze dubbele status zijn er ook verschillen met Cavells invulling van 'moral perfectionism'.

De stelling van dit paper luidt dan, logischerwijze, dat in Mr. Skeffington ondanks deze hybride status 'moral perfectionism' volgens Cavells definities geïncorporeerd is, maar dat er door deze status ook verschillen zijn met hoe dit 'moral perfectionism' in de film wordt weergegeven. Ik zal aantonen in welke opzichten deze film een kruising is tussen een 'comedy of remarriage' en een 'melodrama of the unknown woman', en als zodanig beschouwd kan worden als een 'melodrama of remarriage'. Vervolgens zal beargumenteerd worden dat Mr. Skeffington Cavelliaans 'moral perfectionism' behelst. Er zal ook gekeken worden of er verschillen zijn met Cavells 'moral perfectionism': hoe bereiken de personages in deze film 'moral perfectionism'? Wat betekent hun huwelijk voor hen en wat drijft hen tot 'remarriage'? Deze vragen zullen de revue passeren in mijn verdediging van bovenstaande stelling.

Hoofdstuk 1: komedie, melodrama, of beide?

Zoals het geval is in Cavells 'remarriage comedies' draait ook Mr. Skeffington om een getrouwd stel dat problemen heeft met hun huwelijk. Een significant verschil met Cavells films is dat de diëgese van de film begint met de situatie waarin de protagonisten, Fanny Trellis (Bette Davis) en Job Skeffington (Claude Rains)¹, elkaar nog niet ontmoet hebben, terwijl het koppel in de 'comedies of remarriage' al geruime tijd getrouwd is en de kijker dan in medias res valt, als obstakels voor hun huwelijk zich aandringen.² In Mr. Skeffington volgt de toeschouwer de relatie tussen beide echtelieden echter van begin af aan.

Mr. Skeffington begint anno 1914, met de introductie van Fanny en haar broer Trippy: ouderloos genieten zij van een luxe en losbandig leventje, zonder hiervoor verantwoordelijkheid te nemen waardoor hun financiële situatie steeds penibeler wordt. De beeldschone Fanny maalt hier niet om en geniet van de eindeloze rijen rijke vrijers die haar met dure cadeaus proberen te verleiden tot het huwelijk. Trippy is een uitvreter die in een paar jaar tijd het aanzienlijke familiefortuin heeft opgemaakt (wat hij rechtvaardigt met de uitspraak 'I'm the brother of the most sought-after girl in New York, I've gotta live up to it', waarmee hij de sociale status van zijn zus als argument voor zijn overdadige levensstijl inzet). Voor extra inkomsten heeft hij gesolliciteerd bij het beursbedrijf Skeffington & Co. dat hij door middel van fraude een grote som geld heeft afgetroggeld. Als zijn baas, de joodse Job Skeffington, hiervoor verhaal komt halen bij Fanny, beseft zij zich hoezeer Trippy zich in de nesten heeft gewerkt (maar deed hij het voor hen allebei of alleen voor zichzelf?). Nadat ze uitstel van betaling afgedwongen heeft, benadert ze de norse Job persoonlijk, welhaast geïntimideerd dat haar schoonheid geen invloed op hem heeft zoals ze dat wel gewend is van de andere mannen in haar leven. Niet veel later zijn ze getrouwd, hoewel ze elkaar nauwelijks kennen. De motieven van zowel Fanny als Job voor dit overhaaste huwelijk worden aanvankelijk niet genoemd. Trippy beweert dat Fanny uitsluitend met Job getrouwd is om hem te redden van zijn financiële schande, en in een vlaag van antisemitisme vertrekt hij naar de frontlinie van Frankrijk – de oorlog is inmiddels begonnen – waarbij hij verklaart: 'I love you very much, but I despise Mrs. Skeffington!'

Fanny beweert 'dol op Job' te zijn, maar er is weinig blijk van liefde tussen beiden; heeft Trippy gelijk, en heeft ze het voor hem gedaan? Houdt ze werkelijk van Job? Haar interesse in Job bleek al vanaf het begin, maar leek nooit romantisch. Deed ze het wellicht voor haarzelf, om ervoor te zorgen dat haar eigen levensonderhoud gewaarborgd bleef door met de rijke Job in het huwelijk te treden? En wat zijn Jobs motieven? Houdt hij van haar? Of is hij met haar getrouwd om zijn sociale status te bekrachtigen, door een felbegeerde dame uit een voorname familie als vrouw te nemen? Deze vragen dienen zich al vroeg in de film aan, maar blijven lange tijd onbeantwoord, waardoor de film draait om het huwelijk tussen twee mensen die elkaar eigenlijk niet kennen of begrijpen. Het is aan de kijker een oordeel te vellen over hun beweegredenen, terwijl het verdere verloop van hun huwelijk uit de doeken gedaan wordt. Dit bestrijkt een periode van dertig jaar: te lang voor een 'remarriage comedy' die een verloop van dagen of weken hebben, maar zoals Cavell opmerkt geen uitzonderlijke duur voor een melodrama.³ Dat het geen gemakkelijk huwelijk wordt is al gauw duidelijk.

De egocentrische Fanny kijkt alleen naar de voordelen voor haar in dit huwelijk, niet die van anderen. Bovendien heeft ze een beperkt beeld van wat deze voordelen zijn. Een belangrijke illustratie van dit gebrek aan inzicht is haar zwangerschap. Job hoopt hierdoor op een verbetering in hun afstandelijke huwelijk, maar het kind blijkt de eerste stap in de breuk tussen Fanny en Job. Fanny is er niet gelukkig mee, aangezien ze vreest dat haar moederschap schade aan haar schoonheid zal toebrengen: ook is het een bevestiging van haar grootste angst, ouderdom. Het geluk van het krijgen van een kind is voor haar minder belangrijk dan haar schoonheid en status. Fanny is immers nog jong, maar het huwelijk en de bijkomende zwangerschap zullen haar ouder doen lijken dan ze is. Bang voor gezichtsverlies in de New Yorkse upperclass besluit ze haar kind in Californië te krijgen, waarbij ze Job achterlaat, zeer tot zijn spijt. Hij tracht haar van mening te doen veranderen door te zeggen dat het hem niet uitmaakt hoe ze eruit ziet; 'A woman is beautiful when she's loved. And only then', meent hij. Fanny geeft echter alleen om schoonheid van uiterlijk, niet om innerlijk: haar innerlijk begrip, en haar besef voor dat van anderen is minimaal. Ze krijgt het kind – een dochter, Fanny Jr. – maar laat de opvoeding zoveel mogelijk aan anderen over. Dat haar dochter hierdoor geen nauwe band met Fanny ontwikkelt is weinig opzienbarend.⁴

De dood van Trippy aan het front drijft Fanny en Job vervolgens definitief uit elkaar, want Fanny geeft toe dat ze met Job trouwde om Trippy (en haarzelf) te helpen, maar juist door dit besluit verliet Trippy haar en bleef ze achter met Job die haar nu blijvend herinnert aan Trippy's nodeloze dood: ze legt de schuld bij hem, niet bij haarzelf (of bij de frauduleuze Trippy), hoewel het haar eigen beslissing was. Vervolgens gaan beide echtelieden hun eigen weg: een officiële scheiding is het niet, alleen een breuk in hun relatie veroorzaakt door wederzijds wantrouwen. Job vertrekt hierom naar Europa en neemt Fanny Jr. mee, tot zowel zijn genoegen als dat van Fanny en haar dochter zelf.

Wat wel duidelijk mag zijn is dat, hoewel Cavells begrip van 'remarriage' onmiskenbaar van toepassing is op Mr. Skeffington – een echtpaar botst op obstakels in hun huwelijk die uiteindelijk opgelost worden waarop het paar weer bij elkaar komt en liefde tussen beiden hersteld wordt – het hier niet gaat om een 'comedy of remarriage'. De weergave van het turbulente huwelijk van de protagonisten is daarvoor veel te serieus, zeker vanuit het perspectief van de sobere Job die uiteindelijk in een concentratiekamp belandt als de Nazi's Europa veroveren, en als gebroken, blinde man terugkeert. Desondanks heeft de film wel degelijk eigenschappen van een “gewone” komedie in zich, vooral in de portrettering van de losbandige Fanny als een naïeve dame die de ernst van de situaties om haar heen vaak niet doorheeft, en met haar schoonheid meent de hele wereld blijvend naar haar hand te kunnen zetten. Fanny heeft het echter bij het verkeerde eind, waaruit blijkt dat zij een incorrect zelfbeeld heeft, alsmede een verkeerde inschatting van de waarde en vergankelijkheid van schoonheid. Fanny kent haarzelf eigenlijk slecht: gesteld kan worden dat ze voor haarzelf een 'unknown woman' is. Ze wordt meerdere keren met haar neus op de feiten gedrukt, in een reeks komische scènes met haar vrijers, die evenals Fanny zelf niet voorbij haar schoonheid kunnen zien, en zo haar status als 'unknown woman' benadrukken omdat ook zij niet begrijpen wie ze eigenlijk is, en een psychiater die wel direct voorbij haar façades kijkt. Zodoende is deze film eigenlijk geen 'comedy of remarriage' of een 'melodrama of the unknown woman' te noemen, maar eerder een 'melodrama of remarriage'.⁵

In tegenstelling tot Cavells 'remarriage comedies' voert Mr. Skeffington een koppel op dat van begin af aan eigenlijk al gedoemd is tot een mislukt huwelijk. De koppels in Cavells komedies bestaan uit mensen van ongeveer dezelfde leeftijd, geloof en ras: alleen sociale klasse (en soms gender) is een werkelijke brug. Vervreemding tussen man en vrouw vindt pas later in hun huwelijksleven plaats. Hierin verschilt Mr. Skeffington, aangezien beide echtelieden in deze film van begin af aan al “vreemd” voor elkaar zijn, want ze kennen elkaar amper. Zodoende is er naast Fanny als 'unknown woman' sprake van een 'unknown marriage', een huwelijk dat om onduidelijke redenen voltrokken is tussen partijen die geen daadwerkelijke band hebben. Klasse speelt echter ook hier een rol: Job is afkomstig uit een arme immigrantenfamilie en groeide op in de arme buurten van New York, in contrast met de welgestelde familie uit de upperclass van New York waar Fanny onderdeel van uitmaakt. Job heeft zichzelf omhoog gewerkt naar de upperclass en komt zo in Fanny's klasse terecht, waardoor eventuele verschillen in klasse geen punt meer zijn voor het huwelijk: slechts hun begrip voor andere klassen verschilt. Job kent de armoede van de lagere klasse, terwijl Fanny die wereld niet kent en geen benul heeft van armoede; rijkdom en luxe is voor haar normaal. Aangezien ze niet beter weet is het niet onbegrijpelijk dat ze deze status quo wil handhaven, desnoods door met Job te trouwen als het er naar uitziet dat haar broer haar niet meer kan onderhouden: gezien het egoïsme dat haar leven leidt is het aannemelijk dat ze niet alleen voor Trippy's welzijn trouwde, maar hoofdzakelijk voor haarzelf. 

Ook in andere aspecten zijn zij vreemd voor elkaar: zij is Christelijk en vrij jong (begin twintig), hij joods en ouder (begin vijftig). Het is een onwaarschijnlijk huwelijk. Op een bootreis worden zij hiermee geconfronteerd door muzikanten die er een gewoonte van maken pas getrouwde koppels een serenade te geven, zoals ze demonstreren bij een jong stel, waarop Fanny en Job vergelijkingen trekken tussen dat huwelijk en hun eigen:

Fanny: 'Could you tell they've just been married?'

Job: 'The way she's looking at him, you couldn't miss it.'

Fanny: 'I see what you mean. The way I'm looking at you.'

Job: 'No. Your look is cordial, not connubial. I've married you, Fanny, but I haven't won you.'

Het gesprek is vergelijkbaar met 'moral conversation' in de 'remarriage comedy': het is een gelegenheid tot 'mutual education', maar Fanny negeert Jobs opmerking waardoor 'education' hier zijn doel mist. Dit is typerend voor de meeste gesprekken tussen Job en Fanny, waarin Job besef van de situatie heeft dat bij Fanny ontbreekt (niet 'the man's failure', maar 'the woman's failure to grasp what is going on'!⁶). Volgens de regels van 'moral conversation' in het 'melodrama of the unknown woman' is 'education' afwezig in vergelijkbare dialogen, die dan getypeerd worden door ironie: ironie is in de dialogen in Mr. Skeffington echter niet zozeer aan de orde.⁷ De film maakt wel gebruik van 'moral conversation' waarin 'education' optreedt, maar zulke conversaties vinden opmerkelijk genoeg niet plaats tussen Job en Fanny, maar tussen Fanny en andere partijen (zie p. 11-13). 'Education' is alleen van toepassing op Fanny, aangezien Job al het nodige inzicht heeft (dit toont hij aan in bovenstaande dialoog).

Job krijgt gelijk. De muzikanten passeren hen zonder hun burgerlijke staat te herkennen. Job blijkt meer inzicht in hun huwelijk te hebben dan Fanny, en realiseert zich dat er nog geen sprake is van echte liefde. Hierdoor dient zich des te sterker de vraag aan waarom ze überhaupt getrouwd zijn. Job merkt op dat hij wel degelijk aangetrokken is door Fanny's schoonheid, wat erop wijst dat er vanuit zijn kant wel degelijk liefde in het spel is: hij had haar al vaker gezien maar beschouwde haar als 'unattainable' omdat ze zo gewild was. Dat hij er toch in geslaagd is met haar te trouwen impliceert dat ook hij hun huwelijk ziet als een statussymbool, niet slechts gedreven uit liefde ('I married the woman everybody else wanted to', stelt hij). De status van hun huwelijk wordt bevestigd in de krant: evenals in The Philadelphia Story een graadmeter voor het sociale belang van een upperclass huwelijk. Hun huwelijk staat weliswaar niet op de voorpagina, maar haalt de krant onder 'business transactions'. Fanny antwoordt hem dat haar argumenten om met hem te trouwen waren dat Job 'good', 'kind' en 'very rich' is, wat opnieuw de suggestie wekt dat Fanny het voor het geld deed, en zo de 'transactie' die hun huwelijk genoemd wordt bevestigt. Hun huwelijk schijnt zuiver teleologisch, gemotiveerd door ieders eigen doelen en daarin verscholen egoïsme, maar hun huwelijk is daardoor niet succesvol waardoor ze uiteindelijk uit elkaar gedreven zullen worden. De kus die bovenstaande conversatie beëindigt geeft blijk van weinig passie en wederzijds begrip. 

 

Uit de mate van vervreemding tussen beiden en het inzicht dat ieder heeft in dit huwelijk kan gesteld worden dat er hier geen sprake is van de tragische 'unknown woman' zoals in Cavells omschrijving. De vrouw wordt door haar partner, alsmede door de toeschouwer, beter begrepen dan zij zichzelf begrijpt, wat het komische van de situatie onderstreept. Hierdoor is de vrouw in dit 'melodrama' niet het slachtoffer van haar aangedaan immoreel gedrag zoals in Cavells melodrama's (Gaslight of Now, Voyager), maar van haar eigen gebrek aan inzicht, wat toch leidt tot eigen gedrag dat als immoreel beschouwd kan worden (trouwen onder valse voorwendselen, verwaarlozing van haar dochter). Wat ook blijkt is dat het melodrama in deze film niet aangetroffen wordt in het onbegrip van/over de vrouw, maar in haar huwelijk en de tragische wendingen die dit neemt. Fanny heeft haar eigen motieven voor haar huwelijk, maar begrijpt niet dat Job de zijne heeft, waaronder echte liefde voor zijn vrouw, die ertoe leidt dat hij alles voor haar overheeft om hun huwelijk gelukkig te houden (wat, buiten zijn schuld om, mislukt). Opoffering komt van zijn kant, niet van Fanny. Fanny realiseert zich dit pas als zij met Job breekt en langzaamaan aftakelt zonder zijn steun waarop ze hulp zoekt bij een psychiater. 

 

De psychoanalyticus is een algemene verschijning in Cavells corpus aan films, komisch in 'comedies of remarriage', serieus en belangrijk in het 'melodrama of the unknown woman'.⁸ Als hybride van beide genres is het niet merkwaardig dat de scène met de psychiater in Mr. Skeffington beide aspecten behelst. Hoewel de rol van de psychiater beperkt blijft tot één scène is het een cruciaal moment in de film (en een belangrijk moment van 'moral conversation', zie ook p. 10). Ondanks het serieuze thema van deze scène is er wel degelijk sprake van een komische noot als blijkt dat deze psychiater, bijna gespeeld als een typetje maar met onweerlegbare wijsheid in zijn woorden, hele ladingen Fanny Skeffingtons over zich heen krijgt en hij uitstekend weet om te gaan met rijke oude vrouwtjes die de ouderdom niet aankunnen en daarom de steun van hun echtgenoot nodig hebben. Zodoende maakt het 'melodrama of remarriage' hier gebruik van zowel de serieuze als de komische psychoanalyticus, een reflectie op de tweeledige status die Cavell de psychoanalyse toedeelt in zijn genreverdeling. 

 

De psychiater krijgt gelijk. Fanny nodigt haar oude vrijers uit om te kijken of zij nog steeds geïnteresseerd in haar zijn nu ze oud is en haar jeugdige uiterlijk verloren heeft. Uiteraard is dit niet het geval, waardoor Fanny op pijnlijke wijze herinnerd wordt aan wat ze verloren heeft. Zonder haar schoonheid is ze niets; haar oude minnaars zien haar niet meer staan, haar man zit in het buitenland en haar dochter is van haar vervreemd geraakt omdat ze geen goede moeder was ('You couldn't be both a mother and a beauty', verwijt ze haar). In feite heeft ze niemand meer. En hierdoor beseft ze hoeveel ze aan Job, die werkelijk van haar hield, te danken had en hoezeer ze hem nu nodig heeft. Zo wordt de opzet gegeven voor 'remarriage'. 

 

Cavells 'remarriage comedy' draait om het koppel dat na samen obstakels te hebben overwonnen tot nieuw inzicht in hun relatie komt. De nadruk ligt hier op hun samenzijn, zoals Cavell meent: '...for the pairs of our comedies what they do together is less important to them than the fact that it is together that they do it'.⁹ Dit geldt niet zozeer voor Mr. Skeffington, waarin de nadruk op Fanny ligt, aangezien Job de tweede helft van de film grotendeels afwezig is. (Eerder werd al gezegd dat 'remarriage' en 'comedy' hier niet samengaan zoals bij Cavell, maar dat de komedie van andere aspecten afhangt en 'remarriage' een serieuzer toon is toebedeeld.) Echter, door de mate waarin Fanny een 'unknown woman' is, is het juist van belang dat zij voor zichzelf, zonder Job (maar met hulp van anderen zoals de psychiater), ontdekt hoe belangrijk Job voor haar is. Haar gebrek aan Job bevestigt uiteindelijk haar verlangen naar Job. Haar status als voor zichzelf 'onbekende vrouw' dicteert de afwezigheid van degene die haar inzicht in haar eigen persoon kan verschaffen. Juist door zijn afwezigheid komt Fanny door dit besef waarmee de band tussen beiden bevestigt wordt en blijkt hoezeer zij elkaar nodig hebben. Jobs afwezigheid is dus een obstakel dat overwonnen wordt, waarna het duo als koppel triomfeert.

Cavell stelt: 'The fundamental difference [tussen een 'remarriage comedy' en een 'melodrama of the unknown woman'] is that in the melodramas marriage is explicitly rejected as part of the woman's perfectionist ambitions'.¹⁰ In Mr. Skeffington is er in het begin van de film, als het huwelijk plaatsvindt, nog geen concreet sprake van een 'unknown woman': het is duidelijk dat Fanny een beperkt wereldbeeld heeft, maar het leed waar dit toe zal leiden, de vergissingen die Fanny uiteindelijk tot 'moral perfectionism' drijven, is nog niet bekend. Een verwerping van het huwelijk volgens Cavells invulling is hier niet relevant. Maar hoe zit het met 'remarriage'? 'Remarriage' is niet van toepassing op Cavells 'unknown women', aangezien deze niet getrouwd zijn. Maar het gaat wel op voor Fanny, die 'remarriage', een hereniging met Job en een herbevestiging van hun huwelijk, als perfectionistische ambitie hanteert. Hierin ligt het verschil met Cavells melodrama's door de dubbele genre-status van deze film: 'remarriage' maakt voor de 'unknown woman' in deze film juist wel onderdeel uit van haar perfectionisme. Het is de bevestiging van haar band met Job, maar ook van haar nieuwe inzicht in haar zelf ('being true to oneself': ze breekt met haar egoïstische levensstijl ten bate van haar band met Job die al die tijd zo belangrijk voor haar was zonder dat ze het besefte), wat als beëindiging van haar status als 'unknown woman' kan gelden.

1Davis en Rains deelden al eerder het scherm in Now, Voyager (USA: Irving Rapper, 1942): niet als getrouwd stel, maar als therapeut en patiënt.

2Cavell, Stanley. Cities of Words: pedagogical letters on a register of the moral life. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press, 2005: p. 10

3Cavell 2005: p. 233. De vraag dient zich aan waar voor Fanny's personage de scheidslijn zit tussen haar 'state of innocence' en 'state of experience', de twee staten die het leven van een 'unknown woman' typeren volgens Cavell. Gezien de dubieuze motieven voor haar huwelijk, is er überhaupt sprake van een 'state of innocence' in Fanny's geval?

4Cavell legt de nadruk op de rol van moederschap in het 'melodrama of the unknown woman' (Cavell 2005: p. 234: 'the principal woman is herself presented as a mother'). Fanny heeft geen moeder, maar wordt dit wel. Desondanks verzuimt ze haar taak als ouder en blijft haar dochter als het ware 'moederloos' (het is niet uitgesloten dat Fanny Jr., ondanks haar kleine rol in deze film, een meer typische Cavelliaanse 'unknown woman' genoemd mag worden). De relatie tussen moeder en dochter is alles behalve rooskleurig in Mr. Skeffington.

5'Comedy of the unknown woman' is ook een optie, maar verhaaltechnisch ligt de nadruk meer op melodrama en is de komedie hoofdzakelijk incidenteel (het is frequent aanwezig, maar het is niet waar de film om draait).

6Cavell 2005: p. 234

7Cavell 2005: p. 234

8Cavell 2005: p. 239

9Cavell 2005: p. 362

10Cavell 2005: p. 234. Ook: Cavell 2005: p. 108